शीर्षक देखेरै सायद तपाईंलाई अनौठो लागिसक्यो होला । विज्ञानमा रुची राख्ने तपाईंलाई त अझ रिसै उठिसक्यो होला । किनकि हामीले सधैंभरि मार्कोनीले रेडियो निर्माण गरेको भनेर सुन्दै र पढ्दै पनि आएका छौं । आज फेरि यो कहाँको जान्ने पल्टिएर निकोला टेस्लाले रेडियो बनाए भनेर भन्दैछ भन्दै तपाईं मुर्मुरिंदै हुनुहुन्छ पनि होला । तर कुनै गाह्रो नमान्नुहोस र झर्को पनि नमान्नुहोस् । यो सत्य हो कि मार्कोनीको भन्दा टेस्लाले नै पहिले रेडियोको निर्माण गरेका थिए । आउनुस् बरु यी महान् वैज्ञानिक निकोला टेस्ला को थिए ? र, उनले यसबाहेक अरु केके गरेका थिए त्यो जान्ने कोसिस गरौँ ।

को हुन् निकोला टेस्ला ?

सर्बियाली वैज्ञानिक तथा अमेरिकी आविस्कारक, भौतिकशास्त्री, यान्त्रिक अभियन्ता र विद्युतका विशेषज्ञ उनी विज्ञान तथा प्रविधिको क्षेत्रका विशाल ज्ञानको विशाल भण्डार नै थिए । उनी ८ वटा भाषा ( English, French, Czech, Serbo-Croatian, German, Hungarian, Latin र  Italian)बोल्न र लेख्न सक्थे । एकचोटी पढेकै भरमा उनले पूरै किताब नै कण्ठ पार्न सक्ने मात्रै होइन, बाहिरबाट एकचोटी देखेकै भरमा कुनैपनि मेसिनको पूरा निर्माण गर्न सक्थे । वास्तवमा थोमस एल्बा एडिशनले चार्ज भनेको के होला भनेर थाह पाउनुभन्दा पहिले नै टेस्लाले एसी (अल्टरनेटिभ करेण्ट)( Alternative Current- AC)  को आविष्कार गरिसकेका थिए । रोयण्टजेनले बनाएको एक्स–रे मात्रै होइन, वाटसन–वाटले बनाएको रेडार साथै अमेरिकाको नायग्रा झरनाको संसारकै पहिलो जलविद्युत आयोजना, ट्रान्जिस्टर, अन्तरीक्षको रेडियो तरंग रेकर्डर सबै मानव समुदायको लागि टेस्लाले गरेका आविष्कार हुन् । यतिमात्रै होइन भू–कम्प मेसिन, आधुनिक विद्युतीय मोटर, नियोन लाइटिङ्ग साथै रिमोट कन्ट्रोल समेत टेस्लाले आविष्कार गरेर मानव समुदायलाई हस्तान्तरण गरेका योगदान हुन् । उनको  आफ्ना आविष्कार बिस्तार गर्दै जाने तर बाहिर प्रस्तुत नगर्ने भएकोले धेरै वैज्ञानिकले उनका आविष्कार चोरेका थिए । उनको आविष्कार चोर्ने मध्येका एक मार्कोनी थिए भने अर्का थोमस एल्बा एडिशन । मानव समुदायलाई विभिन्न आविष्कार गरेर दिने कुरामा उनी यति लीन थिए कि वैज्ञानिक अनुसन्धान र आविष्कारमै लगिरहन उनले बिबाह समेत गरेनन् ।

जन्म र बाल्यकाल

वैज्ञानिक निकोला टेस्लाको जन्म एक क्रिश्चियन धर्मगुरुको परिवारमा सन् १८५६ जुलाई १० मा क्रोएसियाको स्मिलजान (यो स्मिलजान एरिया हाल सर्बियामा पर्छ) एरियामा भएको थियो । उनका बुवाको नाम मिलुटिन टेस्ला र आमाको नाम जुका म्याण्डिक हो । निकोला टेस्ला उनका आमा बुवाका चौथो सन्तान थिए । स्मिलजानकै एक प्राथमिक विद्यालयमा उनको प्रारम्भिक शिक्षा सुरु भएको थियो । प्राथमिक विद्यालयमा उनले धर्मशास्त्र साथै गणित पढ्न थाले । १८६२ मा टेस्ला परिवार गोस्पिक भन्ने स्थानमा बसाइँ सर्यो । गोस्पिकमै टेस्लाले जिम्नेजियम विद्यालयमा भर्ना भएर प्राथमिक शिक्षा त्यही पूरा गरे । ‘हुने बिरुवाको चिल्लो पात’ भने झैं टेस्ला सानैदेखि तीक्ष्ण दिमागका थिए । कतिसम्म भने प्राथमिक विद्यालयमै शिक्षकले नजानेको इण्टिग्रिल क्याल्कुलशको एउटा समस्या उनले हल गर्दा शिक्षकले उनलाई चोरेर गरेको आरोप समेत लगाएका थिए । १८७३ मा १७ वर्षको हुँदा टेस्ला केही समय बिताउन भनेर आफ्नै गृहनगर स्मिलजान आए । स्मिलजान आएर बस्दा उनले मृत्युको सामना गर्नुपर्यो । हैजाले उनलाई समात्दा झण्डै त्यहाँ उनले जीवन नै गुमाए । नौं महिना ओछ्यानमा परेर बल्ल तल्ल उनी हैजाबाट उम्किए ।

उच्च शिक्षाको लागि अस्ट्रिया

हैजालाई जितेर उठेपछि १८७५ मा उच्चशिक्षा अध्ययनको लागि उनी अस्ट्रिया गए । अस्ट्रियाको ग्रेजस्थित पोलिटेक्निक इन्स्टिच्युटमा मेकानिकल साथै विद्युतीय इन्जिनियरिङ्ग विषयमा उनले अध्ययन थाले । तर अफसोच १८७८ मा पारिवारिक समस्याका कारण उनले बिचमै पढाइ छोड्नु पर्यो । १८७९ मा उनका बुवा मिलुटिन टेस्लाको निधन भएपछि त झन् उनी गोस्पिक फर्किनु पर्यो । गोस्पिकमा उनले आफूले पढेको विद्यालयमा केही समय पढाए । १८८१ मा उनी हंगेरीको बुढापेस्ट पुगे, जहाँ उनले त्यहाँको केन्द्रिय टेलिफोन एक्सचेन्ज कार्यालयमा काम पाए । त्यहाँ काम गर्दैगर्दा उनलाई चुम्बकीय क्षेत्रमा परिभ्रमणसम्बन्धी एकदमै नयाँ जुक्ति फुर्यो । त्यो जुक्तिलाई आविष्कार गरेर मुर्तरुप दिन उनले अमेरिका जाने निर्णय गरे ।

अमेरिका प्रस्थान

१८८४ मा २८ वर्षका कल्कलाउँदा युवा निकोला टेस्ला अमेरिकाको न्युयोर्क पुगे । त्यहाँ उनको त्यतिबेलाका विश्वकै महान वैज्ञानिक थोमस एल्बा एडिशनसँग काम गर्ने इच्छा थियो । न्युयोर्क एडिशनको कार्यालयमा पुग्दा टेस्लाको गोजी रित्तो भैसकेको थियो । उनीसँग थियो त केवल ४ सेन्ट पैसा, तर उनीसँग पैसा नभएपनि केही गणितका फर्मुलाहरु (Mathematical Computation) , उड्ने मेसिनको स्केच जुक्ति र थियो एडिसनका युरोपियन व्यापार साझेदार चार्ल्स व्याचलरको सिफारिस पत्र ।

चार्ल्स व्याचलरले सिफारिस पत्रमा लेखेका थिए, ‘प्रिय एडिसन महोदय, म दुई महान् मानिसबारे जानकारी राख्दछु र तपाईं तिनीहरुमध्ये एक हुनुहुन्छ । अर्को चाहिँ यही पत्र लिएर आएको केटो हो ।’ (My dear Edison, I know Two great men and you are one of them. The other is this young man.)  टेस्लासँग भेट भएको समयमा एडिशनले भर्खरै फिलामेन्ट चिमको आविस्कार गरेका थिए । एडिशन एक वैज्ञानिक मात्रै नभएर उनी एक व्यापारी समेत थिए । टेस्लाले आफूले गरेका इञ्जिनियरिङ्गसम्बन्धी कामबारे एडिशनलाई बताए साथै (एसी विद्युत) अल्टरनिटिङ्ग करेन्ट मोटर बारेको आफ्नो अवधारणा पनि उनलाई सुनाए । त्यतिबेला विद्युत प्रणाली एकदम जोखिमयुक्त थियो । डिसी करेन्टमा रहेका खराबीहरु हटाउन एडिशनले टेस्लालाई नियुक्त गरे । रातदिन काम गरेर टेस्लाले उक्त काम फत्ते गरे वा भनौं डीसी करेन्टमा भएका खराबी हटाए ।

थोमस एलल्बा एडिशनले टेस्लालाई धोका दिए

टेस्लाको दाबीअनुसार सो काम सफलतापूर्वक सम्पन्न गर्न सके एडिशनले उनलाई ५० हजार अमेरिकी डलर दिने सम्झौता थियो । काम सफलतापूर्वक सम्पन्न गरिसकेपछि टेस्लाले सम्झौता अनुसारको रकम एडिशनसँग माग गरे । महिनौंसम्म रात र दिन नभनी अथक परिश्रम र अनुसन्धान गरेर आफ्नो जिम्माको काम टेस्लाले सफलतापूर्वक सम्पन्न गरेका थिए । रकम माग गर्दा सम्झौता अनुसारको रकम दिनुको सट्टा एडिशनले टेस्लालाई हाँसो मजाकमा उडाउँदै एक हाँस्य पात्रको रुपमा चित्रित गरे । सम्झौता अनुसारको रकम नदिने बरु उनको साप्ताहिक पारिश्रमिक १० डलरबाट बढाएर १८ डलर पुर्याइदिने प्रस्ताव एडिशनले उनलाई राखे । एडिशनको यस्तो व्यवहारबाट टेस्लाले आफूलाई धोका भएको साथै अपमान गरेको महशुस गरे । एडिशनलाई छोडेर टेस्ला हिंडे ।

एडिशनसँगको प्रतिस्पर्धा 

मानिसलाई कसैले धोका दिएपनि कोही न कोही साथ निभाउन आइहाल्छ । झन वैज्ञानिकलाई त त्यस्ता साथ दिने मानिस पाउन अझ सजिलो हुन्छ । अब टेस्लाले उद्योगपति जर्ज वेस्टिङ्ग हाउस सँगको सहकार्यमा एसी विद्युत सिस्टम (AC Current System) सम्बन्धी काम गर्न थाले । टेस्लाले पछि एसी विद्युत सिस्टम (AC Current System) सम्बन्धी  आफूले पत्ता लगाएका ४० आविष्कारका स्वामित्व वेस्टिङ्ग हाउसलाई दिएका थिए । जसको पेटेण्ट मूल्यबापत उनले वेस्टिङ्ग हाउसबाट ६० हजार अमेरिकी डलर प्राप्त गरेका थिए । यस बाहेक उनले प्रति हर्षपावर विद्युत उत्पादन वापत साढे दुई अमेरिकी डलर रोयल्टी पाउने भए । वेस्टिङ्ग हाउसबाट भएको आम्दानीले उनले आफ्नै प्रयोगशाला स्थापना गरे । अब अमेरिकामा टेस्लाको एसी  करेन्ट (AC)  प्रयोग गर्ने कि एडिशनको डीसी करेन्ट (DC) प्रयोग गर्ने भनेर ठूलो हलचल मच्चियो । टेस्लाको एसी करेन्ट (AC) सिस्टम कम त्रुटिरहित र प्रयोग योग्य थियो त्यसकारण एडिशनको डीसी करेन्ट( DC) प्रयोग नगरेर मानिसले टेस्लाको एसी करेन्ट (AC) सिस्टम प्रयोग गरे । टेस्लाले सन् १८९१ मा घरायसी प्रयोजनमा प्रयोगमा आउने ६० हर्जको एसी करेन्ट (AC) सिस्टमसम्बन्धी पेटेन्ट दर्ता गराए । त्यसपछि उनले टेस्ला क्वाइल  (Tesla Coil) आविष्कार गरे । हो त्यही टेस्ला क्वाइल  (Tesla Coil) आज प्रर्यन्त रेडियो तथा टेलिभिजन सेटहरुमा प्रयोग हुँदै आएको छ ।

साढे दुई करोड मानिसमा विस्वास 

कोलम्बसले अमेरिका पत्ता लगाएको चारसयौं वर्षगाँठको अवसरमा अमेरिकाको शिकागो शहरमा शिकागो विश्वमेला  (Chicago World Fair) आयोजना हुँदै थियो । यो यसकारण पनि अर्थपूर्ण थियो विद्युतीय प्रकाश प्रयोग गरेर सम्पन्न गर्न लागेको यो पहिलो ठूलो प्रदर्शनी थियो । मेलालाई झलमल बनाउने जिम्मा टेस्ला र वेस्टिङ हाउस कर्पोरेशनलाई आएको थियो । यो जिम्मा टेस्ला र वेस्टिङले एडिशनलाई प्रतिस्पर्धामा जितेर प्राप्त गरेका थिए । मेलामा जम्मा भएका साढे दुई करोड मानिसको बीचमा १८९३ मे १ को साँझ अमेरिकाका तत्कालिन राष्ट्रपति ग्रोभर क्लेभल्याण्डले जब स्वीच अन गरेर मेला उदघाटन गरे, तब त्यो मेला स्थल एउटा प्रकाशको शहर जस्तै बन्यो । उक्त मेलामा उपस्थित मानिसहरुलाई टेस्लाले एकैचोटी AC करेन्ट सिस्टमको बारेमा जानकारी गराउन सफल भए । त्यसपश्चात आजपर्यन्त AC करेन्ट विद्युतीय क्षेत्रमा उर्जा प्रणालीको मानकको रुपमा स्थापित छ ।

संसारको पहिलो विद्युत गृह

उनी अर्थात् निकोला टेस्ला बाल्यकालदेखि नै प्रकृतिबाट कसरी उर्जा उत्पादन गर्न सकिन्छ ? भनेर चिन्तन मनन गरिरहन्थे । दिन यस्तो पनि आयो अब चिन्तन र कल्पनाले साकार रुप लिने भयो । उत्तर अमेरिकामा अवस्थित नायगरा झरणामा ‘पावर हाउस’ निर्माण गर्न सन् १८९५ मा एउटा अन्तर्राष्ट्रिय स्तरको नायगरा झरना आयोग बन्यो । टेस्लाले सो नायगरा झरणामा बन्ने जलविद्युत गृहको  डिजाइन सफलतापूर्वक सम्पन्न गरे । डीसी (DC) करेन्टमाथि एसी (AC) करेन्टको विजयको यो अर्को स-शक्त कदम साबित भयो । सो काम सफल भएपछि टेस्ला न्यूयोर्कमा भएको आफ्नै प्रयोगशालामा आए । उनको प्रयोगशालाको नाम South Fifth Avenue थियो ।  आफ्नो प्रयोगशालामा उनले १८९६ मा एक्स–रे ट्युवको डिजाइन मात्रै गरेनन् निर्माण पनि गरे । तर टेस्लाले एक्स–रेको आविस्कार आफूले पहिले  गरेको भनेर कहिल्यै दाबी गरेनन् । बरु अर्का वैज्ञानिक रोयण्टजनले टेस्लाको स्तरीय एक्स–रे इमेजको प्रशंसा गर्दै विभिन्न लेखहरु लेखे ।

रेडियोका वास्तविक आविस्कारक टेस्ला

अब हामीमाथि शीर्षकमा लेखिएको विषयबारे बुझ्ने बिन्दुमा आइपुगेका छौं । हुन पनि आजसम्म रेडियोको आविस्कार मार्कोनीले गरेका हुन् भनेर पढ्दै, पढाउँदै र सुन्दै आएका हामीलाई यसरी एक्कासी टेस्लाको बारेमा सुन्दा अस्वाभाविक लाग्नु ठीकै हो । किनकि जे लेखिएको छ त्यो पढ्नु पनि नराम्रो कहाँ हो र ? तर बुझ्दै जाँदा कुरा अर्कै भेटिने रहेछ त । निकोला टेस्लाले सन् १८९६ मा नै रेडियोको आधारभूत प्रणालीसम्बन्धी प्रतिलिपि अधिकार (पेटेन्ट राइट) दर्ता गराइसकेका थिए । जसमा उनले रेडियो ट्रान्समिटरमा लाग्ने सबै मूलभूत तत्वहरुको व्याख्या गर्दै रेखाचित्र  (Schematic Diagrams)  निकालेका थिए । त्यही वर्ष उनले आफ्नो प्रयोगशालाबाट म्यानहटनसम्म रेडियो संकेत प्रसारण गर्ने काममा सफलता प्राप्त गरे ।

उनले बनाएको यही रेडियो उपकरणबाट नै आधुनिक रेडियोको आविस्कार भएको हो । बरु कुरा यो हो कि त्यही समयमा इटालीका वैज्ञानिक मार्कोनीले बेलायतमा यही विषयमा अनुसन्धान गरिरहेका थिए । मार्कोनीले  १८९६ मा नै  तारबिहीन टेलिग्राफीको पहिलो प्रतिलिपि अधिकार (पेटेन्ट राइट) दर्ता गरेका थिए । मार्कोनीको रेडियो संकेतले केही दुरी मात्र पार गर्न सक्थ्यो । अर्को कुरा के हो भने सन् १९०१ मा मार्कोनीले टेस्ला ओसीलेट (Tesla Oscillator) प्रयोग गरी रेडियो संकेतलाई English Channel पार गराउन सफल भएका थिए । टेस्लाले १८९६ मै रेडियो अप्लिकेशनसम्बन्धी प्रतिलिपि अधिकार (पेटेन्ट राइट) अमेरिकामा दर्ता गराएका थिए । जबकि पछि मार्कोनीले १९०० नोभेम्बरमा मात्रै आफ्नो प्रतिलिपि अधिकार (पेटेन्ट राइट) दर्ता गराएका थिए । यो आविष्कारको विषयलाई लिएर १९०० देखि १९०३ सम्म चर्को बिबाद भयो । १९०३ मा अमेरिकाको प्रतिलिपि अधिकार कार्यालय (पेटेन्ट अफिस) ले यसबारे निर्णय गर्दै मार्कोनीले दर्ता गरेको एप्लिकेशन प्रतिलिपि अधिकार (पेटेन्ट राइट) दिन योग्य नभएको बताएको थियो । किनकि यही खालको अप्लिकेशन आविष्कारका पेटेन्ट ६४५,५७६ र ६२१ टेस्लाले पहिल्यै दर्ता गराइसकेका थिए । एक सन्दर्भमा टेस्लाले भनेका थिए कि मार्कोनीले उनका १७ वटा पेटेन्ट प्रयोग गरिरहेका छन्, तर पनि उनले मार्कोनीलाई एक असल विद्वान भएको बताएका थिए ।

तर अमेरिकाको पेटेन्ट कार्यालयले आफ्नो निर्णय उल्ट्याउँदै १ वर्षपछि सन् १९०४ मा रेडियो आविष्कारको पेटेन्ट राइट एक्कासी मार्कोनीलाई दियो । पेटेन्ट कार्यालयको यस्तो विवादित कदमप्रति टेस्ला निक्कै आक्रोशित भए । उनले मार्कोनीविरुद्ध क्षतिपूर्ति सहितको मुद्दा अदालतमा दायर गरे, तर अफसोच टेस्लाको मुद्दामा फैसला हुन ढिला भयो । ३९ वर्षपछि सन् १९४३ मा टेस्लाले दायर गरेको मुद्दामा फैसला गर्दै अमेरिकी सर्वोच्च अदालतले रेडियो आविष्कारको वास्तविक हकदार निकोला टेस्ला नै भएको बतायो । बिडम्बना नै मान्नुपर्छ कि अर्काको आविष्कारबाट सन १९०९ मा मार्कोनीले रेडियोको आविष्कार गरेको भन्दै भौतिक शास्त्र तर्फको नोबेल पुरस्कार नै प्राप्त गरिसके ।

१९४३ जतिबेला अमेरिकाको सर्वोच्च अदालतले रेडियो आविष्कार टेस्लाले नै गरेको फैसला गर्यो । त्यतिबेला टेस्लाको भौतिक शरीरले यो पृथ्वी छोडिसकेको थियो । अर्थात् रेडियो आविष्कार गरेको श्रेय पाउने बेला टेस्लाको मृत्यु भैसकेको थियो । टेस्लाले रेडियो आविस्कारबारे पहिलो प्रदर्शन १८९३ मा अमेरिकामा फिलाडेल्फियाको फ्रांकलिन इन्स्टिच्युटमा प्रस्तुत गरेका थिए । उनले आविष्कार गरेका ४ वटा सर्किटहरु आज पनि रेडियो र टेलिभिजनमा प्रयोग भइरहेका छन् । यति बुझिसकेपछि अब तपाईं भन्नुहोस् कसले रेडियो आविस्कार गर्यो ।

नोबेल पुरस्कार अस्वीकार गरेका वैज्ञानिक

प्रयोगशालामा सघाएवापत दिने भनेर सम्झौता गरेको रकम नदिएपछि टेस्ला थोमस एल्बा एडिशनबाट धोका खाएर छुट्टिए । छुट्टिएपछि आविष्कारको दुनियाँमा टेस्लाको टकराव एडिशनसँगै पर्यो । धोका दिएको कारण टेस्ला एडिशनको नाम समेत सुन्न नसक्ने भएका थिए । उता सहकार्य टुटेपछि आफूलाई एकपछि अर्को स्थानमा हराउँदै गएकाले एडिशन पनि टेस्लालाई देखिखान नसक्ने गरी मुर्मुरिएका थिए । यी दुई महान वैज्ञानिकहरुबीचको सम्बन्ध कतिसम्म खराब भएको रहेछ भने सन् १९१५ मा भौतिकशास्त्रको नोबेल पुरस्कार एडिशन र टेस्लालाई संयुक्त रुपमा प्रदान गर्ने घोषणा गरियो, तर उनीहरु दुबैजनाले यो पुरस्कार अस्वीकार गरे । त्यतिबेला वैज्ञानिक वृत्तमा उनीहरुको व्यक्तिगत सम्बन्धमा भएको तिक्तताको कारण पुरस्कार लिन उनीहरुले अस्वीकार गरेको चर्चा समेत चलेको थियो । सायद उनीहरुबीचमा रहेको जब्बर प्रतिद्वन्द्विताले गर्दा उनीहरुले यो पुरस्कार अस्वीकार गरे ।

र, अन्त्यमा :

भनिन्छ, वैज्ञानिक टेस्लाले युद्ध अन्त्य गर्ने पनि हतियार बनाएका थिए । युद्ध अन्त्य गर्ने हतियार बारेको उनले एउटा अवधारणा पत्र बनाएका थिए र सो अवधारणा पत्र उनले अमेरिका, बेलायत, क्यानडा, फ्रान्स र सोभियत युनियन (रुस) लगायतका देशमा पनि पठाए । तर कुनै पनि देशले यो अनुसन्धानमा चासो देखाएनन् । टेस्लाले यो पृथ्वी र मानव समुदायलाई जति योगदान दिए त्यसको तुलनामा उनको चर्चा एकदमै कम हुने गरेको छ । उनको नाममा ६०० भन्दा बढी आविष्कार र अनुसन्धानका प्रतिलिपि अधिकारहरु रहेका छन् । उनकै सम्मानमा चुम्बकीय फ्लक्स घनत्व ( magnetic flux density)  इकाइको नाम नै टेस्ला राखिएको छ । अमेरिकाको हुलाक सेवा विभागले १९८३ मा उनको चित्र अंकित हुलाक टिकट निकालेको छ । १९७६ देखि इन्स्टिच्युड अफ इलेक्ट्रिकल इञ्जिनियर्सले सम्मानित पुरस्कार ‘द टेस्ला अवार्ड’ स्थापना गरी वार्षिक रुपमा प्रदान गर्दै आएको छ । नायगरा पावरस्टेशनमामा उनको शालिक स्थापना गरिएको छ । साथै उनी जन्मिएको स्मिलजानमा पनि उनको शालिक स्थापना गरिएको छ ।

बीसौं शताब्दीका यी महान वैज्ञानिकको जब १९४३ जनवरी ६ मा हृदयघातका कारण मृत्यु भयो । संसार शोकमग्न बन्यो । उनको अन्त्येष्टीमा दुई हजारबढी मानिस सहभागी भए, जसमा कयौं नोबेल पुरस्कार प्राप्त गरेका वैज्ञानिकसमेत थिए । तर अचम्म र दुःखको कुरा यो छ कि उनको मृत्युको खबर पाउनासाथ अमेरिकी सरकारको गुप्तचर निकायले उनका सम्पूर्ण अप्रकाशित महत्वपूर्ण अनुसन्धानका डायरी कब्जा गर्यो । कब्जा गरेका उनका ती डायरीहरु अमेरिकाले दुनियाँलाई कहिल्यै सार्वजनिक गरेन ।

 

टेस्लाका केही भनाइहरु:

१. ‘यदि तपाईं ब्रह्माण्डको रहस्य पत्ता लगाउन चाहनुहुन्छ भने ऊर्जा, फ्रिक्वेन्सी र कम्पनको हिसाबले सोच्नुहोस् ।’

२.‘महान् गतिविधिले महान् अवसर पैदा गर्छन् ।’

 

३. ‘आविष्कारकसँग विवाहित जीवनको लागि समय छैन’ ।

 

४.  ‘आविष्कार मानिसको रचनात्मक मस्तिष्कको सबैभन्दा महत्वपूर्ण देन हो ।’

 

५.‘हाम्रो अन्तिम उद्देश्य भनेको भौतिक संसारमा दिमागले पूर्णरुपले प्रभुत्व जमाउनु हो र प्रकृतिलाई मानव आवश्यकतामा उपयोग गर्नु हो ।’

 

६. ‘भविष्यमा सत्य बोल्नुहोस्, र प्रत्येकलाई उसको कार्यहरु र उपलब्धीअनुसार मूल्याङकन गर्नुहोस् । वर्तमान तिनीहरूको भविष्य हो, जसको लागि मैले वास्तवमै काम गरेको छु’ त्यो मेरो हो ।’