विश्वचर्चित अमेरिकी लेखक जेरेमी रिफ्किद्वारा लिखित वेष्ट सेलर पुस्तक ‘जिरो मार्जिनल कष्ट सोसइटी’को नेपाली संस्करण शून्य सीमान्त लागतमा आधारित सहयोगी समाज बजारमा आएको छ । यो पुस्तकमा नाफामा आधारित पुँजीवाद कसरी ढल्दै छ र त्यसको समानान्तरमा आधारित सहयोगी समाजको उदय कसरी भइरहेको छ भन्ने बारेमा खुलाइएको छ ।

जेरेमी रिफिकन एक अमेरिकी लेखक, सार्वजनिक वक्ता, आर्थिक तथा सामाजिक सिद्धान्तकार, राजनीतिक सल्लाहकार र अभियानकर्ता हुन् । उनले २१ वटा पुस्तकहरु लेखेका छन्, जुन अर्थतन्त्र, श्रमशक्ति, समाज र पर्यावरणमाथि वैज्ञानिक तथा प्राविधिक परिवर्तनहरुको प्रभावमा केन्द्रित छन् । यी पुस्तकहरुमध्ये प्रमुख ‘कामको अन्त्य’ -The End of Work ) तेस्रो औद्योगिक क्रान्ति (The Third Industrial Revolution) र ‘शून्य सीमान्त लागत समाज’  (Zero Marginal Cost Society) हुन् ।

‘कामको अन्त्य’मा विज्ञान प्रविधिको उच्च विकास भएपछि मानव श्रम विस्थापित भएको छ र त्यसबाट कामको अन्त्य भएको छ भन्ने कुराको वर्णन गरिएको छ । त्यसैगरी ‘तेस्रो औद्योगिक क्रान्ति’ मा नयाँ ऊर्जाको मानवीकरणीय ऊर्जाको आगमनले अब विश्वव्यापी रुपमा ऊर्जाको पहुँच हुने अवस्था सृजना भएको तथ्य उद्घाटन गरिएको छ ।

यो पुस्तक विश्वमा सर्वाधिक बिक्री हुने पुस्तकहरुमा पर्दछ । चिनियाँ प्रधानमन्त्रीले यसलाई अत्यन्तै महत्व दिएका थिए र उनके सिफारिसमा चीनमा ५ लाख प्रति छापिएको थियो । ‘शून्य सीमान्त लागत समाज’ (Zero Marginal Cost Society ) सन् २०१४ मा प्रकाशित भएको थियो । यस पुस्तकमा लेखकले तीनवटा विषयहरुको वर्णन गरेका छन् विज्ञान तथा प्रविधिको प्रधानता, प्रचुरताको अर्थतन्त्र र सहयोगी समाजको उदय । यिनीहरुकै आधारमा अब पूँजीवादको अन्त्य हुँदै छ भन्ने उद्घोष गरिएको छ । जस्तो कि यो पुस्तकको शुरुमै भनिएको छ,‘पूँजीवादी युग छिटो नभए पनि अनिवार्य रुपमा समाप्त हुँदैछ । त्यसको स्थानमा नयाँ आर्थिक ढाँचा सहयागी समाज’ को उदय भइरहेको छ, जसले हाम्रो जीवनशैली परिवर्तन गर्दछ ।

यस पुस्तकमा पुँजीवाद कसरी ढल्दैछ भन्नेबारे तथ्य र तर्कपूर्ण सामग्री प्रस्तुत गरिएको छ । पुँजीवादीहरुले अजर, अमर र शास्वत छ भनेको पुँजीवाद कसरी ढल्दैछ ? के समाजवादी क्रान्तिको लहरले पुँजीवाद ढाल्दै छ त ? होइन, तर ढल्दैछ । यो पुस्तक पूँजीवादको मृत्युको घोषणाको तर्कपूर्ण तथ्यहरुको संगालो हो । मानव समाजले अरु सामाजिक र राजनीतिक प्रणालीहरु भन्दा छोटो समयमा तीव्र विकास गरेको र छिटै अस्ताउन लागेको आर्थिक राजनीतिक प्रणाली हो, पूँजीवाद । गतिका आर्थिक नियमहरुको अध्ययनले बताउँछ कि पुँजीवाद पनि नाश हुनेछ । तर यहाँ जेरेमी रिफिकन मार्क्सको विष्लेशनको आधारमा होइन, विज्ञान ।

प्रविधिको असाधारण कार्यक्षमताका कारण उत्पादनमा आएको प्रचुरताले नाफामुखी पूँजीवादको अवसान र सहयोगी समाजको उदय अनिवार्य बनिरहेको छ भन्ने निष्कर्षमा लेखक पुगेका छन् ।

अब नाफामा आधारित पूँजीवादको स्थान शून्य सीमान्त लागतमा आधारित सहयोगी समाज (जो पहिल्यैदेखि अस्तित्वमा थियो र अहिले प्रभावी बन्दै गइरहेको छ) ले लिइरहेको छ । आजको विश्व राजनीति र अर्थनीतिलाई बदलिएको आँखाबाट हेर्नलाई यो पुस्तक उपयोगी सावित हुनेछ ।

आज अरबौं मान्छेहरुलाई जोड्ने इन्टरनेटको सञ्जालको विकास भएको छ, जसले हाम्रो ज्ञानलाई पनि साझा बनाएको छ । अब कोही पनि एकल सर्वज्ञानी रहेन । संसारभरको उन्नत विषय हामी क्षणभरमै पढ्न, सिक्न र बाँड्न सक्ने भएका छौं । अब बौद्धिक सम्पति पनि सबैको साझा हुन गएको छ । अभावपूर्ण उत्पादन प्रणालीबाट मानव समाज प्रचुर उत्पादनतर्फ फड्को मारिरहेको छ । विज्ञान र प्रविधिको जगमा बन्दैगरेको नयाँ विश्वग्रामबारे बुझ्न सबैले एकपटक यो पुस्तक सबैले पढ्नैपर्छ । (अनुवाद तथा सम्पादन रमेश सुनुवार र राजकुमार श्रेष्ठ ।)