काठमाडौं । मानिस शान्तसँग सुत्न रुचाउँछ  । शान्तसँग सुत्न पाउनु मानिसको अधिकार पनि हो । यसबाट मानिसको शरीरलाई पुनः ऊर्जा प्राप्त गर्न र शारीरिक अंगहरु तन्दुरुस्त राख्न मद्दत मिल्दछ । यसकारण वैज्ञानिकहरुले कर्कश ध्वनीलाई अवांछित आवाजको रूपमा वर्गीकृत गरेको छ ।

साधारणतया सवैप्रकारका कर्कश ध्वनीलाई अवाञ्छित आवाजको सूचीमा राखिएको पाइन्छ । जुन मानिसको दैनिक जीवनमा प्रभाव पार्ने खालका चर्का हरन, हवाइजहाजका आवाज, रेल तथा शहरी क्षेत्रमा सवारीसाधनका आवाजहरु जसलाई वातावरणीय ध्वनी प्रदुषणको रुपमा बुझिन्छ ।

त्यसैकारण पनि मानिसले सुन्न सक्ने क्षमताअनुसार ६०देखि ७० डेसिवल ध्वनीलाई साधारण मानिएको छ । यसलाई मानिसले सहनसक्ने दायरामा राखिएको छ । यदि त्यसमा १० डेसिवल (डिवी) मात्रै ध्वनी बढेमा मानिसको कानले दुईगुना बढी सुने वरावरको आवाजको रुपमा बुझ्ने वैज्ञानिक मान्यता छ ।

यद्यपी रातको समयमा जव मानिसहरु सुत्छन्, त्यसबेला मानिसको सुन्न सक्ने क्षमता पनि कम भएका हुन्छन् । विश्व स्वास्थ्य संगठन युरोप शाखाको रिपोर्ट २०१८ले रातको समय लागि ४० डिबी ध्वनीको सीमा निर्धारण गरेको छ ।

कर्कश ध्वनीले मानिसको सुन्नसक्ने क्षमता मात्र होइनन्, अन्य विभिन्न प्रकारका स्वास्थ्य समस्या निम्त्याउँछन् । यदि मानिस सुतिरहेको अवस्थाका कर्कश ध्वनीले त झनै उच्च जोखिम हुनेछ ।

विश्वस्वास्थ्य संगठन युरोप २०१८को रिपोटअनुसार लामो समय कर्कश ध्वनीमा मानिस बसिरहेका छन् भने मुटुले काम गर्न छाड्ने, चिनी रोग अन्य विभिन्न खाले समस्याहरु देखिन सक्छन् ।

त्यसकारण शान्तसँग सुत्नु मानिस स्वास्वास्थ्यका लागि एक मात्र माध्यम हो भन्छन्, ‘ल्वाटरी अफ रिजनल इन्भायोमेन्टल इसुज, ग्याजुएट स्कुल अफ इन्जिनियरिङका सहायक प्राध्यापक जुनता ट्यागुसरी । उनले पछिल्लो अनुसन्धानमार्फत् रातको समयमा हुने ‘कर्कश ध्वनी मापनको उपयुक्त तरीका सुझाएका छन् ।

ओकिनवा क्षेत्रको काडेना हवाइ उड्डामा अमेरिकी वायु सेना सक्रिए भैरहन्छन् । त्यस वरपर एक लाख घरहरु विमानबाट निस्कने कर्कश ध्वनी सुन्न वाध्य छन् । रातको समयमा कर्कश ध्वनी १ सय डिवीसम्म मापन गरेका छन् । सन् २०१४ मा वोकिनवामा उनले गरेको अध्ययनको आकँडालाई आधार बनाएर थप अनुसन्धान गरेको बताएका छन् ।

त्यस क्षेत्रमा कर्कश ध्वनीको प्रमुख स्रोत विमान भएको र विमान उड्ने वेलामा त्यसको इन्जिनबाट आउने ध्वनीले त्यस वरपरका मानिसलाई समस्या परेको उनको वुझाइ छ ।

त्यस्ता क्षेत्रका कर्कश ध्वनीको अनुसन्धानको आधारमा रातको समयमा निस्कने ध्वनीको अनुसन्धानमा सहयोग पुग्ने नयाँ गणितीय सूत्र उनले प्रतिपादन गरेका छन् । जस मार्फत् आवाशीय क्षेत्रका मानिसको स्वास्थ्यमा इपिडियोमियोलजिकल विश्लेषण गर्न सकिने उल्लेख छ ।

त्यसबाहेक कर्कश ध्वनीमा सुतिरहेका २० देखि ६० वर्षका उमेर समुहका मानिसहरुको शरीरको हलचलमा पनि अनुसन्धान गरेका छन् ट्यागुसरीले ।

आवाश क्षेत्रबाट हवाइ उडान क्षेत्र टाढै हुनु उत्तम हुने ट्यागुसरी भन्छन्, ‘त्यसको अर्को विकल्प भनेको रातको समयमा हवाइ उडानको तालिका परिवर्तन गर्न सकिन्छ ।’

ध्वनी र सुताइको सम्वन्धका बारेमा थप उजागर गर्न ट्यागुसरीले थप अध्ययन गर्दैछन् । त्यस्तै जपानको वाक्कानइ र होकाइडोमा कम आवृतिका ध्वनी निकाल्ने वायु उर्जाका टरवाइहरुले त्यहाँका मानिसहरुको सुताइ अवरोधमा अहिले पनि उनको अध्ययन जारी छ ।

त्यसको अलवा रातको समयको कर्कश ध्वनीले होकाइटो क्षेत्रका महिलाहरुमा कम जम्मदर र भ्रुण वृद्धिमा पारेको असरको बारेमा उनले अध्ययन गरिरहेको छ ।

कर्कश ध्वनीको असरले मानिसको स्वास्थ्यमा परेको नकारात्मक प्रभावको जाँचपडताल र समाधानको उपायले मात्र मानिसहरु स्वास्थ्य रहन सक्छन्, यसको दायित्व अनुसन्धानकर्ता र सरकारले लिन सक्ने ट्यायुसरी भन्छन् ।