कुनै पनि वस्तु वा पदार्थमा गति हुनु र त्यस वस्तुलाई अर्को वस्तुले छोएमा कि त गतिमा जान्छ नत्र त्यो विश्राम अवस्थामा पुग्दछ । यसरी न्युटनले गति सम्बन्धी नियमलाई ३ भागमा विभाजन गरी देखाएका छन् । यो नियम उनले संसारलाई दिएको एउटा वैज्ञानिक आविष्कार हो । उनको यही क्षमताले नै उनलाई संसारभर चिनाएको छ ।

१)  न्युटनको चाल सम्बन्धी  पहिलो नियम

स्थिर अवस्थामा रहेको कुनै पनि वस्तुलाई चालमा ल्याउन वा अन्यत्र सार्नका लागि त्यसमा बलको प्रयोग गर्नुपर्छ । जति बढी तौल भएको पिण्डको वस्तु छ, उति नै बढी बलको आवश्यकता पर्दछ । सो वस्तुमा रहेको बलबिना चाल नआउने गुणलाई अंग्रेजीमा inertia पनि भनिन्छ । न्युटनको यस प्रथम नियम अनुसार प्रत्येक पिण्डमाथि यदि कुनै प्रकारको बाहिरी बल प्रयोग भएन भने सो बस्तु स्थिर अवस्थामा भएमा स्थिर नै रहिरहनेछ ।

जस्तैः हामी कुनै बस रोकिने बेलामा सुस्त गतिमा बस चलिरहेको बेला दुवै खुट्टाले भुइँमा टेकेमा स्थिर अवस्थामा रहन्छौं तर एक खुट्टा भुइँमा र अर्को खुट्टा बसमा परेमा हामी नराम्रोसँग पछारिन्छौं, यसो हुनुमा न्युटनको पहिलो नियम अनुसार हाम्रो एक खुट्टा भुइँमा पुगेपछि त्यो त स्थिर हुन्छ तर अर्को खुट्टा वा शरीर हिंडिरहेको बसमा रहेकोले त्यो बससँगै चलायमान भइरहेको हुँदा स्थिर र चलायमान अवस्थामा अन्तर आउँदा वा यी दुईबीच सन्तुलन कायम हुन नसक्दा पछारिने स्थिति आउँछ ।

न्युटनको चालको दोस्रो नियम

कुनै पनि वस्तुको गतिलाई बाहिरी बलले प्रभाव पार्दछ अर्थात् वस्तुको गति र बाह्य बल एक आपसमा अनुक्रमानुपाती हुन्छन् । वस्तुमा लगाइने बल र वस्तुको मात्राको गुणनफलको परिप्रेक्ष्यमा यसलाई हेर्नुपर्दछ । जस्तै : एउटा ढुङ्गाले मानिसलाई हिर्काएमा मानिसलाई चोट लाग्न सक्छ, तर त्यही ढुङ्गाभन्दा सानो गोलीले पहिले ढुङ्गाले हिर्काएकै गतिमा बन्दुक पिस्तोलबाट हिर्काएमा त्यसले मानिसलाई ठहरै पार्दछ ।

न्युटनको चाल सम्बन्धी तेस्रो नियम

प्रत्येक क्रियामा जहिले पनि बराबर विपरीत प्रतिक्रिया हुन्छ । जब कुनै वस्तुमा बल लगाइन्छ त्यस वस्तुले अर्को बल उत्पन्न गर्छ । जसमा पहिले लगाइएको बललाई action भनिन्छ । वस्तुले लगाएको बललाई  Reaction भनिन्छ । न्युटनको यही नियमको आधारमा जेट इन्जिन र रकेट इन्जिनको आविष्कार भएका हुन् । किनभने इञ्जिनबाट धुवाँ बाहिर निस्कन्छ र धुवाँको बलले इञ्जिनलाई अगाडि जोडले धकेल्दछ । अर्थात् काँधमा बन्दुक बोकेर गोली हानिरहेको व्यक्ति, जब बन्दुक पड्काउँछ त्यसबेला पछाडितिर धकेलिन्छ । जब बन्दुक पड्काउँछ त्यसबेला पछाडितिर धकेलिन्छ ।

(विश्व विज्ञान ज्ञानकोषबाट ।)